Demonstrując dziecku literę dorosły zawsze powinien wypowiedzieć odpowiadającą jej głoskę, ponieważ dzięki temu dziecko zaczyna kojarzyć głoskę z literą i utrwala sobie prawidłowy sposób wymawiania głosek w izolacji.

Głoski wypowiadamy krótko np. „ć”, „d”, „g”, „ł”, „ń”, w taki sposób, aby nie był słyszalny element wokaliczny „i” oraz „y”. 

To oznacza, że mówimy:

 „ć” zamiast „ci”

„d” zamiast „dy”

„g” zamiast „gy”

„ł” zamiast „ły”

„ń” zamiast „ni” itd.

Dlaczego sposób wybrzmiewania głosek jest tak ważny w przygotowaniu dzieci do nauki czytania i pisania? 

Wyjaśnię to posługując się przykładowym wyrazem: „motyl”.

Dziecko powinno wyodrębnić z powyższego wyrazu następujące głoski: m – o – t – y – l.

Jednak dzieci, które niewłaściwie wybrzmiewają spółgłoski: „my”, „ty”, ”ly” odczytają ten wyraz jako: „myotyly”.

W konsekwencji błędu możemy spodziewać się także w pisowni tego wyrazu. Dziecko może zapisać ten wyraz na dwa (błędne) sposoby: „myotyly” lub jeśli pod usłyszane głoski „my” podstawi literę „m”, pod „ty” literę „t”, a pod głoski „ly” literę „l”, to i tak zapisze nieprawidłowy wyraz: „motl”. Źródło tego błędu można upatrywać właśnie w tym, że dziecko dodawało element wokaliczny „y” do spółgłosek.

Przy tej okazji wspomnę, że są takie głoski, które możemy wydłużać i są to głoski trwałe. Możemy wypowiadać je długo, a ich brzmienie pozostanie bez zmian. Jednak cały czas należy pilnować, aby wypowiadane głoski trwałe nie „podpierały się” głoską „y”. Należą do nich:

a, ch, e, f, h, i, m, n, o ó, r, rz, s, si, sz, ś, u, w, y, z, zi, ź, ż.

Wypowiadając głoski trwałe powinniśmy usłyszeć:

„hhhhhh”, zamiast „hyyyy”

„mmmm” zamiast „myyy”

„sssssss” zamiast „syyy”

„źźźźźźź” zamiast „ziiiii”

Świadomość tego, które głoski można wydłużać będzie potem bardzo przydatna w technice czytania, którą jest „ślizganie się” po literach.

Unikaj uczenia dzieci liter używając nazw alfabetycznych. 

Znaczącym błędem ze strony dorosłego jest uczenie dzieci liter posługując się przy tym nazwami alfabetycznymi, takimi jak: be, ce, de, ef, gie, ha, jot itd. Znacznie utrudnia to dzieciom naukę czytania i pisania. Dziecko posługujące się nazwami alfabetycznymi wyodrębni głoski na przykład z wyrazu „korona” w taki sposób: ka – o – er – o – en – a. W taki też sposób będzie próbowało go zapisać. Słowo brzmi wówczas  niezrozumiale i nie ma sensu. Dlatego nazwy alfabetyczne możemy wprowadzać dzieciom tylko wtedy, kiedy naukę czytania i pisania mają już za sobą.

Gdzie można posłuchać, jak prawidłowo wymawiać głoski w izolacji?

Jeśli masz wątpliwości, jak prawidłowo wymawiać wszystkie głoski możesz skorzystać z opracowania „Czytanie harmonijne” pani Małgorzaty Barańskiej. Do tej książki dołączona została płyta CD, a w niej miedzy innymi nagrania ze wzorową wymową wszystkich głosek.

Bibliografia:

Barańska M. (2021). Czytanie harmonijne. Gdańsk: Wydawnictwo Harmonia.

Rocławski B. (2006). O zaniedbaniach i zaniechaniach w edukacji językowej i matematycznej dzieci, w: Zaniechane i zaniedbane obszary edukacji w szkole, pod red. M. Suświłło. Olsztyn: Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego.